Bakır Nerede Çıkarılır?

Türkiye’de “Bakır nerede çıkarılır?” sorusuna; Artvin, Kastamonu, Rize, Elazığ, Sivas, Giresun ve Çanakkale, olarak yanıt verilebilir. Bunun yanı sıra dünyada bakırın en fazla çıkarıldığı ülkeler arasında Şili, Peru, ABD, Rusya, Çin ve Kongo yer alır.

Bakır, az miktarda bulunur ve saflık dereceleri yüzde olarak ifade edilir. Örneğin; %99,99 bakırın saflık derecesi yüksektir ve dayanıklılığı en üst seviyededir. Ayrıca doğadan çıkarılan bakırın kullanıma hazır hale gelmesi içim işlemden geçmesi ve saflaştırılması da gerekir.

Bakır Nerelerde Kullanılır?

Bakır, sünek ve dövülebilir yapısı nedeniyle geçmişte silah ve eşya yapımı için kullanılmıştır. Zamanla süs eşyaları ve sanat eserlerinde de tercih edilen bir maddeye dönüşmüştür. Günümüzde ise iletkenliği nedeniyle farklı alanlarda kullanılır. Geçmişten modern çağa kadar olan dönemde bakırın en fazla kullanıldığı alanlar aşağıdaki gibidir:

Enerji Sektörü

Bakır, yüksek elektrik iletkenliğine sahiptir. İletkenliği nedeniyle elektrik kabloları ve tel üretiminde yaygın olarak kullanılır. Üretilen teller ile telefon ve internet kablolarının işlevlerini sorunsuz şekilde yerine getirmesi sağlanır. Benzer şekilde yüksek iletkenliği nedeniyle bu metal elektrik motorları, transformatörler ve jeneratörlerin içerisinde yoğun olarak bulunur.

Otomotiv

Yakın geçmişte içten yanmalı motorlara sahip otomobillerin elektrik devrelerinde bakır teller yoğun olarak kullanılmıştır. Elektrik otomobillerin yaygınlaşması ile birlikte otomotiv sektöründe bakıra olan ihtiyaç çok daha artmıştır. Yakın gelecek elektrikli otomobillerin daha da yaygınlaşacağı düşünüldüğünde bakıra olan talebin artması beklenmektedir.

Alaşımlar

Eşya üretiminde farklı özelliklere sahip alaşımlara ihtiyaç duyulur. Bu tip alaşımların başında ise bronz ve pirinç gelir. Pirinç ise çinkoyla bakırın birleşmesi sonucunda oluşur. Elde edilen alaşım süs eşyaları, boru tesisatları ve müzik aletleri gibi alanlarda kullanılır. Bununla birlikte bronz ise bakırın kalayla birleşmesi sonucunda oluşur ve silah yapımında yaygın olarak kullanılır.

Madeni Paralar

Bazı ülkelerin metal paralarında bakır kullanılır. Özellikle kendine has rengi nedeniyle parada bakırın kullanımı tercih edilir. Tarihteki ilk madeni paralarda kullanılan metal, günümüzde ise ABD gibi gelişmiş ülkeler tarafından aynı amaçla kullanılmaya devam eder. Sıralanan kullanım alanlarının yanı sıra sanat, dekorasyon, tıp, mutfak eşyaları ve yenilenebilir enerji sektöründe de bakırdan faydalanmak mümkündür.

Bakır Metali Nerede Çıkarılır?

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, bakır çıkarılan illeri her yıl açıklar. Son yapılan açıklamaya göre Türkiye’de bakır madeni çıkarılan iller aşağıdaki gibidir:

• Kastamonu
• Siirt
• Adıyaman
• Artvin
• Giresun
• Çanakkale
• Rize
• Elazığ
• Malatya
• Kütahya
• Kırşehir
• Bitlis
• Ordu
• Samsun

Yukarıda yer alan illere ek olarak Balıkesir ve Bilecik gibi illerde de yataklar olduğu tespit edilmiştir. Ancak söz konusu iller için kapsamlı çalışmalar henüz yapılmamış ve bunların çıkarılabilir olup olmadıkları belirlenmemiştir.

Üretim yapılan iller, bakır yataklarına bağlı olarak her yıl farklılık gösterebilir. Yukarıda açıklanan illerde 2022 yılında üretim yapılmıştır. 2023 yılına ilişkin bakır çıkarma verileriyse 6 Şubat Kahramanmaraş Depremi nedeniyle henüz açıklanmamıştır.

Türkiye’de Zengin Bakır Madeni Yatakları

Ülkemizdeki rezervlerin çok büyük bir kısmı Doğu Karadeniz, Güneydoğu Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgelerinde yer alır. Ancak son yıllarda yapılan maden araştırmaları sayesinde İç Anadolu Bölgesinde de söz konusu cevher çıkarılmaya başlanmıştır. Yakın geçmişte bakırın sadece Doğu Karadeniz Bölgesinde çıkarıldığı dikkate alındığında maden arama faaliyetlerinin başarılı geçtiğini ifade etmek mümkündür.

Türkiye, 2022 yılında toplamda 5,2 milyon ton bakır üretimi yapmıştır. Çıkarılan cevherler işlenerek daha kullanışlı hale getirilir ve farklı alanlarda kullanılır. Ayrıca bir kısmı ise yurtdışına ihraç edilir. 2022 yılına ait verilere göre ihraç edilen miktar 400 bin tona yakındır.

Türkiye, kendi ihtiyacını karşılayacak kadar üretim yaptıktan sonra çıkarılan madenleri farklı ülkelere satar. Ancak dünyadaki bakır üretiminde ülkemiz, listenin alt sıralarında yer alır. Bunun nedeni ise dünya genelinde çıkarılan cevher miktarının yaklaşık 900 milyon ton olmasıdır. Türkiye’nin buradaki payı %1’in altında kalır.

Dünyada Bakır En Çok Nerede Çıkarılır?

“En çok bakır nerede çıkarılır?” sorusuna; dünyada en fazla bakır üretimi yapan Şili’dir, şeklinde yanıt verilebilir. Güney Amerika ülkesi olan Şili’de madencilik son derece gelişmiştir. Jeopolitik konumu nedeniyle bölgede çok sayıda maden yoğun olarak bulunur. Bakır cevheri de Şili’de yoğun şekilde çıkarılan elementlerden biridir. Kıtaların oluşumu sırasında meydana gelen levha hareketleri ve diğer jeolojik olaylar, Şili’nin bakır yatakları açısından zengin topraklara sahip olmasını sağlamıştır.

Şişi, açıklanan verilere göre 2022 yılında dünya genelindeki bakır üretiminin %21’ini tek başına gerçekleştirmiştir. Bununla birlikte Şili’yi %11 ile Avustralya takip eder. Bir kıta ülkesi olan Avustralya’nın bakır çıkarma gücünün arkasında da jeopolitik konumu bulunur. Listenin üçüncü sırasında ise Şili’ye yakın bir konumda olan Peru yer alır.

Peru, dünyadaki üretimin yaklaşık %9’luk kısmını tek başına üstlenir. Peru’nun ardından ise %7 ile Rusya, %5 ile ABD gelir. Buradaki ülkeler, toplam üretimin yarısından fazlasını gerçekleştirir.

Dünya genelinde bakır çıkarma ve işleme faaliyetleri, taleplerin artması ve madencilik faaliyetlerinin gelişmesi nedeniyle istikrarlı olarak yükselir. Son 15 yıllık süreçteki toplam artış miktarı yaklaşık %25’tir. İlerleyen dönemlerde de bakır trendinin devam edeceği ve faaliyetlerin artacağı tahmin edilmektedir.

Bakır Nasıl Çıkarılır?

Bakır metalinin çıkarılması için ilk olarak yatakların tespit edilmesi gerekir. Ardından ilgili bölgelere maden ocakları kurulur ve kontrollü patlatma yoluyla bakır açısından zengin topraklar yüzeye çıkarılır. Son aşamada ise çıkarılan metaller işlenmek üzere tesislere gönderilir ve saflaştırılmaları sağlanır.

Bakır Fiyatları

Bakır fiyatları, farklı faktörlere göre değişkenlik gösterir. Birçok alanda kullanılan ve insanların yaşam kalitesini direkt olarak etkileyen metalin fiyatları üzerinde etkili olan faktörler aşağıdaki gibidir:

• Arz ve talep dengesi, süreçteki en önemli etkendir. Arz, madencilik faaliyetleri ve geri dönüşüm sektöründen elde edilen bakırdır. Talep ise farklı sektörlerin söz konusu metale olan ihtiyacıdır. Arz ve talep arasındaki denge, fiyatların yatay bir seyir izlemesine neden olur. Ancak denge bozulduğunda, fiyatlar da değişmeye başlar.
• Madencilik faaliyetleri, arzı oluşturan en önemli bölümlerden biridir. Bulunan yataklar ve çıkarılan cevher miktarı arttıkça fiyatlar üzerinde negatif yönlü bir baskı oluşur.
• Bakır hurdası, bir diğer önemli etkendir. Zira ihtiyaçların karşılanmasında geri dönüşüm sektörü de kilit role sahiptir. Hurdacılık ve geri dönüşüm sektöründeki gelişmeler, rakamları farklı şekillerde etkiler.
• Piyasa koşulları, talebi etkiler. Ekonominin iyi olduğu dönemlerde yatırımlar artar ve bakıra olan ihtiyaç artar. Tersi durumda, yani ekonominin yavaşladığı dönemlerde ise yatırımlar çoğunlukla ertelenir. Ertelemeler ise talebin azalması ve durma noktasına gelmesine yol açar.

Yukarıdaki unsurların dışında döviz kuru, cevherin çıkarıldığı yerlerin konumu, coğrafi koşulları ve enerji fiyatları da etkilidir.

Sizin için hazırladığımız “Bakır Nerelerde Kullanılır?” başlıklı içeriğimiz de ilginizi çekebilir.